Prostatorama

In een ver verleden heb ik gewerkt voor het mooiste tijdschrift dat de lage landen ooit heeft gekend: Panorama. Een weekblad dat de wereld in breedbeeld voor mij ontvouwde, openbaarde kan ik wel zeggen want Panorama liet me ontdekken dat er zoveel meer te beleven viel in het universumpje van een dertienjarige knul die elke zondag als misdienaar zijn gezicht in vrome plooien probeerde te houden. Feuilletons over kille seriemoordenaars, interviews met gevluchte bankrovers, reportages over opgespoorde nazibeulen en dat alles verpakt in een schrijfstijl die werd gekenmerkt door humor, taaltrouvailles en een ironische distantie die je als lezer het gevoel gaf vanaf de beste plek op aarde naar het gewoel daar beneden te kijken. Elke donderdagmiddag rende ik naar de brievenbus om vanaf deze papieren troon een paar uur weg te kunnen dromen. Eigenlijk was de Panorama niet voor mij bestemd, en evenmin voor mijn broers of ouders. Mijn oom Henk, de tweelingbroer van mijn moeder naar wie ik ben genoemd, was abonnee. Mijn moeder spaarde de Pano’s op, maakte er een bundel van en stuurde het geheel naar Zambia waar oom Henk directeur was van een kledingfabriek. Dat zoon Henk de Panorama’s verslond voordat ze in een postpakket verdwenen, werd gedoogd.

Patatje stoofvlees
Toen mijn liefde voor woorden begon te ontluiken, wilde ik ook een van die uitverkoren verslaggevers worden voor wie, zoals Gerard Vermeulen, van 1960 tot 1977 hoofdredacteur van Panorama, het omschreef, ‘geen land te ver en geen risico te groot’ was. Maar ik moest van ver komen. Mijn eerste opgave was: hoe trek ik me aan mijn blonde haren uit de arme Brabantse zandgrond omhoog. In 1974 woonde ik in Lierop, het dorp waar we na onze mislukte emigratiepoging en een tussenstop in Eindhoven, waren neergestreken. Tegenwoordig is Lierop een welvarende suburb van booming Eindhoven, toen was het een boerengat met een reusachtige koepelkerk, een paar karrensporen en snackbar Willy Manders waar we na het voetballen neerstreken voor een patatje stoofvlees of een frikadel mayo: ‘Goi dur nog inne int vet vur mei, Willy.’ Ik deel mijn geboortegrond met de New Kids Turbo.

Debuut in Panorama
Via ondoorgrondelijke wegen klauterde ik stap voor stapje omhoog in de richting van Haarlem waar het hoofdkwartier van Panorama zetelde. Een leraar Nederlands gaf me zelfvertrouwen door mijn opstellen klassikaal voor te lezen en haalde me over voor de schoolkrant te gaan schrijven. De secretaris van R.K.S.V. Lierop vroeg of ik de wekelijkse verslaggeving in het Helmonds Dagblad over de prestaties van ‘ut uurste’ van hem over wilde nemen én ik had het geluk te worden ingeloot op de School voor de Journalistiek in Utrecht, destijds de enige en daardoor buitengewoon populaire journalistieke opleiding van het land: onder de meer dan duizend aanmeldingen waren slechts honderd plaatsen te verdelen. Ruim twee jaar later debuteerde ik, 21 jaar jong, in de kolommen van Panorama.

747-brevet
Hoewel ik er een aantal mooie jaren beleefde en genoeg vlieguren maakte om voor een 747-brevet in aanmerking te komen, kwam ik net te laat voor het tijdperk waar ik als tiener van had gedroomd, het tijdperk van de letterlijk onbeperkte budgetten, van zes, zeven weken aan een stuk door op pad zijn en maar zien waar je tegenaan loopt, van 'damn-the-expense-hire-a-plan-or-boat-journalism'. Erger nog, de ooit tweehonderd pagina’s beslaande Panorama uit mijn jongensjaren slonk tot luciferdikte, het cinemascopeformaat vernauwde zich tot een patrijspoort en de redactionele formule werd platgeslagen tot misdaad en seks, punt. Panorama bestaat nog altijd, vorig jaar vierde het blad zelfs zijn 110^e verjaardag, een leeftijd waarmee het alleen eerbiedwaardige instituten als de Groene Amsterdammer voor zich hoeft te dulden. De oplage is met negentig procent gekrompen van 403.950 in 1974 naar een slordige 40.000 nu. De weelderige redactietoren is verbouwd tot een luxe appartementencomplex en in plaats van ‘damn the expense’ is ‘pay your own expenses’ het devies. Toen ik een tijdje terug werd geïnterviewd over de film die ik met Remco Bakker over de gloriejaren van Panorama heb gemaakt, zie onder de trailer, moest ik zélf mijn koffie betalen. ‘Sorry, anders moet ik het uit eigen zak ophoesten,’ vertelde de journalist van dienst. Maar, wat je ook van de huidige Panorama mag vinden, het is niets minder dan een fenomenale prestatie om meer dan een eeuw te overleven in de haaienvijver van het tijdschriftenschap.

Opeens wist ik het. Prostatorma. Je moet prostaatkanker krijgen om op het idee te komen.

Anno 2024 bestiert hoofdredacteur Danny Koks het blad vanuit zijn huiskamer in Hoofddorp. Met een groepje freelancers zet hij elke week Panorama én Nieuwe Revu, het kleine broertje dat eenzelfde lot heeft ondergaan, in elkaar. Alle respect voor Danny & co maar op deze manier haalt Panorama de volgende eeuw niet, wat heet, misschien belandt het tijdschrift volgend jaar al op het tjokvolle bladenkerkhof. Er móet iets gebeuren. Maar wát? Formaat vergroten? Formule weer verruimen? Ik heb er lang over nagedacht. Opeens wist ik het. Je moet prostaatkanker krijgen om op het idee te komen. Laatst, toen mijn prostaat me midden in de nacht tijdens een kampeerweekend de slaapzak uit sommeerde en ik een lange weg onder de sterren naar het toiletblok moest afleggen, kreeg ik een ingeving. Ik zweer het, ik was niet onder invloed van drugs of drank, hooguit van vrouwelijke hormonen die de tumor in bedwang moeten houden.

Bevrijding van de male gaze
Prostatorama! Verander de naam van het blad in Prostatorama! Dat is de ultieme onfeilbare survivaltip die Panorama, pardon Prostatorama nog vele tientallen jaren van bestaanszekerheid voorziet. Oké, het is even een tongbreker, deze nieuwe titel, maar herhaal het een paar keer en je zult merken dat Prostatorama gaandeweg best lekker bekt. En datzelfde geldt voor de inhoud. Seks en misdaad zullen nog steeds de hoofdmoot vormen maar wel met een paar nuanceverschillen. Het zal wat meer gaan over hoe seks verandert - doordat je prostaat verandert - maar niet per se slechter wordt, dankzij een erectiepomp, drukringen, glijmiddelen en andere inventieve hulpstukken, onderwerpen die in de huidige Panorama nauwelijks aandacht krijgen. Ja, eindelijk kunnen we ons bevrijden van de male gaze, die blik waarmee we, zelfs wanneer we de vijftig al ver voorbij zijn, naar vrouwen kijken alsof we hen elk moment kunnen bespringen en met achteloos gemak vol zaad kunnen pompen. De doelgroep van Prostatorama is veel groter dan die van Panorama: tijdschriften lezen is sowieso verworden tot een bezigheid voor ouderen én die oudere Panolezers van vandaag worstelen massaal met prostaatproblematiek. Zeventig procent van alle mannen boven de vijftig krijgt prostaatproblemen, gelukkig meestal in de milde vorm van een goedaardige prostaatvergroting maar helaas vaak ook ernstiger: jaarlijks sterven drieduizend mannen aan prostaatcarcinoom. Kortom, Panorama, redt jezelf en kijk voortaan met het oog van de prostaat naar de wereld. Seks, testosteron, persoonlijke drama's, geld, list en bedrog van Big Pharma, de laatste medische ontwikkelingen, het is een buitengewoon rijk onderwerp waar mannen én vrouwen een diepe doorvoelde directe persoonlijke relatie mee hebben. Ik geef het toe, het is even even lastig om uit te spreken, maar eigenlijk went het ook best snel: Prostatorama.